Phần 1: Sự ra đời và phát triển của Rap Việt 1997-2005
Lịch sử Rap Việt đã hình thành ở Việt Nam như thế nào? Những con người đã tạo nên lịch sử họ đã tạo nên những cột mốc đáng nhớ nào trong nền âm nhạc hiphop nước ta. Các bạn hãy cùng với DT Records tìm hiểu trong bài viết lần này nhé
Hip hop nói chung và nhạc rap nói riêng là thể loại âm nhạc xuất thân và phát triển ở những khu ghetto ở Hoa Kỳ, là những nơi ở tập trung của những người nghèo, người da màu, nơi thường gắn liền với nhiều tệ nạn xã hội và băng đảng. Có thể coi nhạc rap là thứ âm nhạc giúp những người sống dưới đáy tố cáo thực trạng bất công, phân biệt chủng tộc, v.v. của xã hội Mỹ thời bấy giờ, cũng là cách mà các băng đảng tôn vinh họ lên (những người trong băng đảng thường gọi nhau là homie, nghĩa là “người anh em”)
1997-2002: Nền móng của lịch sử Rap Việt
Năm 1997 là cột mốc khai sinh ra Rap Việt, khi tại thành phố Portland (tiểu bang Oregon – Hoa Kỳ), Khanh Nhỏ và Thai Viet G a.k.a. Thai đã cùng nhau thu âm bài (track) “Vietnamese Gang”, trong đó Thai rap bằng tiếng Anh còn Khanh Nhỏ rap bằng tiếng Việt. Không rõ hai người trên bắt đầu rap từ bao giờ nhưng họ đã thể hiện một đẳng cấp nhất định trong cách flow (hiểu nôm na là nhịp điệu, cách nhấn nhà của rappers). Giống như tên của bài hát, lời nhạc (lyrics) của “Vietnamese Gang” đậm chất băng đảng và tự tôn dòng máu Việt, với ý tưởng xuyên suốt là đè bẹp mọi người, đề cao người Việt Nam. Giữa một thế giới đa chủng loại sắc tộc như Hoa Kỳ, “Vietnamese Gang” đã đại diện một cách xuất sắc cho những ghetto Việt Nam tại Mỹ. So sánh với nhạc rap của Mỹ, “Vietnamese Gang” hoàn toàn mang tính kế thừa. Năm 2005, Khanh Nhỏ đã mang “Vietnamese Gang” đi thi cuộc thi rappers trẻ thế giới và được đánh giá tốt về flow cũng như chất gangsta trong bài nhạc.
Sự ra đời của Viet Rapper (VR)
Không chỉ dừng lại ở “Vietnamese Gang”, Khanh Nhỏ vẫn tiếp tục rap thêm những bài khác. Sau khi Khanh Nhỏ rap, rất nhiều những người Việt sống trên đất Mỹ khác bắt đầu biết tới và bắt tay vào việc sáng tác nhạc rap. Họ quy tụ lại với nhau như một câu lạc bộ của những người có cùng sở thích với dòng nhạc này, và Viet Rapper (VR) ra đời từ đó. Những nghệ sỹ (artists) nổi tiếng của VR ngoài Khanh Nhỏ có thể kể đến như: Phong Lê, Xương Khùng, Baby Red, Zolek, Nam Kha, Nhi DJ, v.v. và có người thì rap tiếng Việt nhưng cũng có người rap tiếng Anh. Do phần lớn những thành viên này sống ở nước ngoài nên đa phần các bài rap của những rapper này có nội dung mâu thuẫn chính trị với người Việt Nam bản xứ hoặc bắt chước những nội dung giang hồ với những câu chửi thề, đó chính là lý do nhiều người Việt Nam có một cái nhìn rất xấu về thể loại nhạc này. Khá nhiều rappers tài năng sau này của Rap Việt khởi đầu từ diễn đàn VR. Những tracks nổi tiếng của VR là “Đời Anh Thanh Niên – Khanh Nhỏ”, hay “Vườn Bông Hồng Đỏ – Khanh Nhỏ Ft. Phong Lê”.
2002 – 2003: Cột mốc mới cho lịch sử Rap Việt: Da Rap Club (RC)
Trước 2002, Rap Việt hoàn toàn nằm ngoài biên giới Việt Nam. Người mở đầu cho nhạc rap tại Việt Nam là Xlim, bằng vốn hiểu biết và lòng đam mê, anh đã tìm hiểu tường tận về gốc gác trần trụi và phóng khoáng của nhạc rap Mỹ. Năm 2002, Xlim đã thành lập Da Rap Club Hanoi (thường gọi là Rap Club hay RC), với mục đích ban đầu là một nơi trao đổi và chia sẻ thông tin về nhạc rap quốc tế, anh sau này chuyển dần qua quản lý công ty RC. RC bắt đầu biết về những rappers gốc Việt bên kia bờ đại dương, biết về Khanh Nhỏ, về VR và những bài nhạc của họ. Những điều họ tiếp thu được từ VR chính là những cái chất kế thừa của văn hóa Hip Hop ở Mỹ. Sự ra đời của RC sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu không nói tới Viet Spiritz Band bao gồm Lil’ Knight a.k.a. LK (Lil’ là viết tắt của từ “little” trong Tiếng Anh, có nghĩa là “bé nhỏ”, “tiểu”) và Fantasy XY a.k.a. D Cash, đó là những rappers đầu tiên ở Việt Nam. Khi Viet Spiritz Band thu âm những bài nhạc đầu tiên, thì từ lúc đó trở đi họ đã đặt một nền móng mới cho Rap Việt. Các rappers nổi tiếng của RC là LK, Fantasy XY a.k.a. D Cash, Nam CT, One Large, Eddy Việt, Cá Chép a.k.a. Double C, Young Uno, Lil’ BK, Ken Chou, Chíp Nhỏ, PA (nữ), nhóm Mít Đọt Family… Sau này LK, Eddy Việt, Cá Chép, Lil’ BK, và PA cùng nhau lập ra nhóm Viet Dreamerz nhưng vẫn thuộc RC. Diễn đàn RC là bước đệm khởi đầu cho nhiều rappers tài năng sau này của Rap Việt phát triển. Một trong những tác phẩm hot thời bấy giờ và cũng là ca khúc khẳng định phong cách rap của LK là “Chung Lối – LK Ft. Fantasy XY”, sau đó có thể kể đến “Hút Bin – Nam CT” và những bài nhạc của nhóm Viet Dreamerz.
Chiến tranh VR – RC và sự lụi tàn của VR
Mâu thuẫn cá nhân cũng có nhưng đa số là mâu thuẫn chính trị. VR là nơi khơi nguồn trong lịch sử Rap Việt, đa số rappers có nguồn gốc là con cháu của những người di cư từ Việt Nam Cộng hòa sang Hoa Kỳ, trong khi thành viên RC chủ yếu đến từ Hà Nội. Mặt khác phong cách của VR gần như hoàn toàn thuần Mỹ, còn RC thì một mặt học tập văn hóa rap Mỹ, một mặt ứng dụng nó vào cuộc sống xã hội Việt Nam nên bên nọ chê bai, dè bỉu bên kia. Cuốc chiến bắt đầu nổ ra, tuy không có sự kết thúc, nhưng phần thắng dường như nghiêng về bên RC, còn VR thì rút lui trong yên lặng. Phía bên VR có thể nhắc đến các tracks “Hà Nội Sao? – Khanh Nhỏ”, hay “Dizz RC – Phong Lê Ft. Xương Khùng”. Bên RC là những tracks của LK như “Da Story about HQT” diss HQT trong VR, một số bài feat. cùng One Large và Young Uno diss Khanh Nhỏ, Phong Lê… và đỉnh điểm là track “Quỳ Xuống – Nam CT Ft. LK & Young Uno”.
Sau trận chiến này, thủ lĩnh Khanh Nhỏ và một số thành viên trụ cột do bận những công việc riêng nên đã dần không còn hoạt động nhiều, VR cũng vì thế mà mất đi vị thế vốn có, khiến một số rappers nổi tiếng cũng bỏ đi sang tổ chức khác (Cá Chép, Eddy Việt sang RC) hoặc hoạt động riêng (như Phong Lê cùng 102 Band vẫn hoạt động cho đến nay). Diễn đàn VR vẫn tiếp tục hoạt động đến bây giờ, thành viên chủ yếu là những bạn trẻ sinh ra tại Mỹ có đam mê rap, tuy nhiên họ không đủ sức vực dậy VR.
2004 – 2005: Rap Việt lan tỏa: Underground và Overground
Sự ra đời của VR và RC cũng đánh dấu sự ra đời của giới Underground Việt, có thể hiểu là thế giới ngầm, bao gồm những nghệ sỹ đam mê nhạc rap và hip hop nhưng khá kín tiếng, ít xuất hiện trên các phương tiện truyền thông. Các nghệ sĩ Underground thường không có những hoạt động thường xuyên như như ra album, single, họp báo hay PR trên báo chí như các ca sỹ showbiz. Tuy nhạc của họ không được biểu diễn trên sân khấu, nhưng sự phát triển của Internet đã giúp rap đến với nhiều bạn trẻ và bắt đầu tạo được những ấn tượng ban đầu. Năm 2003 trôi qua với những thành công ban đầu nhất định của RC, bước sang năm 2004, có khá nhiều biến động xảy ra với họ. Tiếng tăm của RC bắt đầu lan tỏa, sức ảnh hưởng không còn chỉ gói gọn ở Miền Bắc mà rất bạn trẻ sống ở Miền Nam và Miền Trung cũng đã tham gia, thậm chí có nhiều người sống ở nước ngoài như Thụy Sỹ, Đức, Mỹ, Úc, Canada… cũng biết đến và tham gia RC. Ngày 14 tháng 8 năm 2004, lần đầu tiên tại Việt Nam, RC phối hợp cùng với một câu lạc bộ breakdance tổ chức party dành cho các bạn đam mê hip hop và rap tại một quán bar ở Hà Nội.
Một cột mốc khá quan trọng nữa là sự kiện lần đầu tiên trong lịch sử Rap Việt, ca sĩ Đăng Khôi, một ngôi sao V-Pop, đã tìm đến RC để mời rapper LK kết hợp với mình trong một album của anh. Sự kết hợp này đã đem đến thành công cho Đăng Khôi cũng như LK và cũng đánh dấu một nấc thang quan trọng cho Rap Việt, nó đã bắt đầu vượt ra khỏi tầm của Underground và đã được các ca sĩ, nhạc sĩ, các nhà chuyên môn, phê bình, nhà sản xuất âm nhạc tại Việt Nam nhòm ngó và để ý. Điều này được chứng minh bằng hàng loạt các sự kiện tiếp theo đó về sau này như ngày càng có nhiều sự kết hợp hơn giữa các ca sĩ và các rappers, đặc biệt là LK. Từ sự ảnh hưởng của V-Pop, nhạc rap càng ngày càng được biết đến rộng khắp và rappers xuất hiện ngày càng nhiều, nhiều nghệ sỹ trong số đó xuất hiện thường xuyên trên các sân khấu. Những rappers dạng này thường được gọi là Overground (Mainstream) và xuất hiện lần đầu tiên ở Thành phố Hồ Chí Minh, nghệ sỹ được biết đến nhiều nhất là Đinh Tiến Đạt a.k.a. Mr. Dee. Một điều khác nhau lớn nữa giữa Underground và Overground là ca từ trong bài nhạc, vì giới Overground thường biểu diễn trước công chúng nên ca từ của họ bị giới hạn trong các chuẩn mực xã hội, còn ca từ của Underground thì lại vô cùng tự do và phóng khoáng.
Sự ra đời của Viet Hip Hop (VHH)
Diễn đàn Viet Hip Hop (VHH hoặc VH2) ra đời giúp cho các bạn trẻ Thành phố Hồ Chí Minh đam mê nhạc rap và hip hop có một sân chơi thực sự, thúc đẩy phong trào hip hop phát triển mạnh, thành viên lên tới cả trăm nghìn người (đây chỉ là diễn đàn chứ không phải là producer như RC). Tuy nhiên, lúc đó họ chỉ biết đến Overground chứ ít biết đến thê giới ngầm. Rap Việt chỉ thực sự được các bạn trẻ Thành phố Hồ Chí Minh biết đến và được nhìn nhận một cách đúng đắn nhất khi diễn đàn VHH tổ chức cuộc thi “Rapper, Where Are You?” (tháng 7 năm 2005), một cuộc thi của các rappers Việt Nam với sự bình chọn của đông đảo các bạn trẻ yêu thích rap và hip hop. Người đoạt giải nhất trong cuộc thi đó không ai khác chính là LK và Young Uno với bài hits thời đó “Cơn Mưa Qua”. Ngay sau đó là một buổi party của diễn đàn VHH kết hợp với RC với sự xuất hiện và trình diễn của hai rappers hàng đầu trong lịch sử Rap Việt là LK và Young Uno đã đem đến cho các bạn trẻ Thành phố Hồ Chí Minh một cái nhìn hoàn toàn khác về Rap Việt.
Chiến tranh RC – VHH
VHH chủ trương không có rapper trụ cột, ai nổi tiếng thì lập box nên ít có cá nhân gắn bó với forum này, do vậy gần như ở VHH không có một rapper nào thực sự đủ sức dẫn dắt lớp trẻ. Diễn đàn VHH có khi lên đến cả trăm nghìn thành viên, với số lượng đông như thế thì rõ ràng không tránh khỏi nhưng luồng tư tưởng đan xéo nhau về rap, và bắt đầu từ những quan điểm mâu thuẫn của một bộ phận thành viên VHH với RC thì cuộc chiến dần đã được khơi mào. Tuy nhiên, chiến thắng của RC với VHH là quá dễ dàng, những One Large, LK, Young Uno, Lil’ BK, hay Nam CT… tỏ ra quá vượt trội để đấu lại với những VHH Rap Crew hay Dunkare còn non nớt. RC trở thành một thế lực hùng mạnh và bất khả xâm phạm vào những năm 2004 – 2005, còn VHH do không có những bước phát triển vững chắc nên gần như chỉ là nơi lưu trữ các bài hát.
Tham khảo thêm:
https://rapviet.fandom.com/vi/wiki/Lịch_sử_Rap_Việt
– PVCH –
