Về cơ bản giọng hát trong thanh nhạc cổ điển chia làm 4 giọng chính: Bass, Tenor, Contralto và Soprano. Đây cũng chính là 4 bè của một dàn hợp xướng. Tuy nhiên về sau do nhu cầu đa dạng hoá các nhân vật với nhiều tính cách khác nhau nên trong Opera giọng hát được phân chia một cách cụ thể hơn, gồm có 6 giọng: Bass, Baritone, Tenor, Contralto, Mezzo-soprano và Soprano. Trong mỗi loại giọng lại chia ra làm nhiều loại tùy theo âm sắc và âm vực. Thông qua bài viết này, hãy cùng DT Records tìm hiểu về các loại giọng hát để luyện thanh các bạn nhé.
Các loại giọng Nam trong thanh nhạc
1/ Basso: Nam trầm
Đây là một loại giọng hát nam trong nhạc cổ điển có âm vực thấp nhất trong tất cả các loại giọng. Âm vực của loại giọng này trải dài từ nốt E2 dưới C trung (C4) tới nốt E4 Có bốn loại giọng nam trầm:
- Basso profondo: Nam trầm đại : giọng trầm nhất trong các loại giọng người. Đặc điểm: có âm sắc rất trầm, trang trọng, sâu sắc. Âm vực có thể xuống đến C, thậm chí hơn nữa. Basso profondo xuất hiện trong các vai thần thánh, đạo sĩ hay các vị vua chúa.
- Basso cantante: Nam trầm trữ tình: chủ yếu trong biểu diễn thính phòng (cantante = singing). Rất ít khi xuất hiện trong Opera.
- Basso leggiero (basso buffo): Nam trầm nhẹ (nam trầm hài hước) thưòng có trong opera Bel canto. Giọng nam trầm, nhưng vẫn có khả năng chạy note rất nhanh, cùng với khả năng diễn xuất hài hước. Có thể hát đẹp đến E và hát được một số vai dành cho Bass – Baritone.
- Bass – Baritone: Nam trung trầm. Giọng nam vừa có âm sắc của cả nam trầm và nam trung ,có khả năng thể hiện được cả vai của nam trung và nam trầm nhẹ.
2/ Baritone: nam trung
Là một loại giọng nam với âm vực nằm giữa giọng Nam trầm (Basso) và giọng Nam cao (Tenor). Để hát được giọng này, người hát chủ yếu sử dụng giọng ngực (Chest-voice), ít khi sử dụng giọng đầu (Head-voice) và giọng giả thanh (Falsetto). Âm sắc của giọng Baritone hơi trầm, khá dày và ấm.
Trong Opera, giọng nam trung được đảm nhiệm các vai: nam trung trữ tình, nam trung hài hước và nam trung kịch tính, nhưng hầu hết các giọng nam trung đều có khả năng hát được tất cả các vai trên.
- Lirico Baritone: giọng hát trầm, êm ấm, truyền cảm, có âm vực phổ biến từ A2 – A#4.
- Dramatic Baritone: giọng hát mạnh mẽ, đanh thép, uy lực, âm lượng lớn, có âm vực phổ biến từ G2 – G4.
- Kavalier Baritone: có thể hát cả hai nhánh Lirico Baritone và Dramatic Baritone, có âm vực phổ biến từ A2 – G4.
- Martin Baritone: âm sắc hơi sáng, khu trung trầm phát triển hơn khu cao, có âm vực phổ biến từ G2 – B4.
3/ Tenor: Nam cao
Giọng nam cao là loại giọng cao nhất trong âm vực của nam giới từ C3 – C5 và rất được ưa chuộng trong opera. Nam cao có ưu điểm cao vút, trong trẻo và dễ dàng làm chủ nốt cao, dễ gây ấn tượng mạnh với người nghe. Chất giọng ấm áp, dễ chịu nhưng khi lên cao dễ bị mờ chữ, quãng trầm bị yếu.
- Heldentenor: Nam cao siêu kịch tính: giọng hát dày khoẻ và vang có âm sắc giống với baritone, có khả năng hát xuyên dàn nhạc, dàn hợp xướng. Có thể fullvoice đến C5. Những vai này chủ yếu có trong opera của Wagner.
- Dramatic tenor: Nam cao kịch tính: giọng dày, khoẻ, fullvoice đến C5, thường diễn tả các vai anh hùng, dũng sĩ.
- Lirico spinto tenor: Giọng nam cao trữ tình nhưng có thể chuyển sang kịch tính ở những đoạn cao trào. Những vai này hay xuất hiện trong opera Verisimo.
- Lirico tenor: Nam cao trữ tình: giọng đẹp, sáng, bay bổng. Nam cao trữ tình thường là nhân vật chính khá phổ biến trong opera, từ các tác phẩm của Mozart, Opera Bel canto cho đến Verisimo.
- Leggiero tenor: Nam cao nhẹ: giọng nhẹ, sáng, nhanh nhẹn nhưng hơi mảnh, có khả năng lên đến D5 (thậm chí E5). Chủ yếu xuất hiện trong Opera Bel canto.
4/ Counter tenor:
Giọng phản nam cao: giọng hiếm, trước đây dành cho Castrato (những người đàn ông bị hoạn từ nhỏ để giữ giọng cao và trong như mezzo-soprano, soprano). Các Counter tenor chủ yếu biểu diễn nhạc thính phòng với các tác phẩm thời kì Baroque.
Counter tenor sử dụng kĩ thuật Falsetto (giả thanh), âm vực bằng nữ trầm (contralto, tuy nhiên nhiều trường hợp có thể lên đến quá C6 tương đương soprano). Âm sắc hơi thô và đanh hơn so với giọng nữ. Các vai cho Counter tenor là những cậu bé, thậm chí những dũng sĩ tráng kiện (hoàn toàn không phải những thanh niên ẻo lả).
Các loại giọng Nữ trong thanh nhạc
5/ Contralto (alto):
Nữ trầm (Contralto) được xem là loại giọng dày, nặng, tối và trầm nhất của giọng nữ, được hát chủ yếu bằng giọng ngực (chest voice). Contralto có khoảng âm vực từ E3 – E5 và có tông giọng nghe gần như là giọng của nam khi họ nói và hát ở những nốt thấp.
Nữ trầm (Alto) cũng là một loại giọng nữ trầm tuy nhiên nó không dày và nặng bằng Contralto, với khoảng âm vực từ F3 – F5. Có rất nhiều giọng nữ alto sau quá trình luyện tập có thể hát được những note ngoài quãng giọng và chạm được đến những nốt có âm vực cao nhất của họ. Để phân loại giọng nữ trầm, gồm có:
- Dramatic Contralto (Nữ trầm kịch tính): Giọng nữ trầm rất hiếm với âm lượng khổng lồ ở quãng trầm, trung và cận cao, nặng và tối nhất, hơi thô ráp, nghe như một người đàn ông. Châu Á không có loại giọng này.
- Lirico contralto (Nữ trầm trữ tình): Đây là loại nữ trầm phổ biến trên khắp thế giới, trong đó có opera và nhạc cổ điển, nhạc đại chúng.
- Coloratura contralto (Nữ trầm màu sắc): Chất giọng này cũng rất hiếm vì đòi hỏi ca sĩ phải có sự khổ luyện trường kì trong thanh nhạc cùng với khả năng bẩm sinh để thực hiện được những kĩ xảo hoa mỹ. Họ là những người có quãng giọng rộng, vươn tới các nốt cao của nữ trung, nghe ít nặng và tối hơn. Ở châu Á chưa thấy có loại giọng này. Trong đó gồm có nữ trầm kịch tính màu sắc (Coloratura dramatic contralto) và nữ trầm trữ tình màu sắc (Coloratura Lirico Contralto).
6/ Mezzo-soprano: nữ trung (mezzo = middle)
Nữ trung nằm ở giữa trong các loại giọng nữ, nó phát ra âm thanh cao và sáng hơn so với nữ trầm, đồng thời dày và nặng hơn so với nữ cao (Soprano). Nữ trung có khoảng âm vực từ A4 – A5. Giọng nữ trung được chia thành các loại là:
- Lirico mezzo-soprano (Nữ trung trữ tình): Chất giọng ấm áp, mềm mại, nữ tính và vẫn có độ dày nhất định.
- Dramatic mezzo-soprano (Nữ trung kịch tính): Người hát giọng này có âm lượng khổng lồ hát xuyên dàn nhạc, giọng ngực và giọng pha dày, nghe đanh và vô cùng khoẻ khoắn để tạo nên sự bùng nổ, kịch tính ở những đoạn hát cao trào. Giọng này khá hiếm và thường chỉ xuất hiện ở những ca sĩ da màu.
- Spinto mezzo-soprano (Nữ trung trữ tình – kịch tính): giọng da diết, trữ tình và có khả năng chuyển thành kịch tính ở những đoạn cao trào.
- Coloratura mezzo-soprano (Nữ trung trữ tình màu sắc): giọng nhanh, nhẹ, dễ dàng chạy nốt, nảy nốt mượt mà, hát legato (kỹ thuật hát liền giọng) vô cùng uyển chuyển. Nữ trung màu sắc có thể full voice (hát toàn giọng) đến nốt A5.
7/ Soprano: Nữ cao
Đúng như tên gọi đây là giọng có âm vực cao nhất và chất giọng sáng, nhẹ nhất trong tất cả các loại giọng. Nữ cao có khoảng âm vực từ C4 – C6. Trong âm nhạc hiện đại, giọng nữ cao rất được ưa chuộng với khả năng hát belting các nốt cao đầy nội lực và sự linh hoạt trong giọng hát ở các âm khu khác nhau. Dưới đây là các loại giọng nữ cao:
*) Wagnerian soprano: Nữ cao siêu kịch tính (tương đương như Hedeltenor của giọng nam): giọng cao nhưng đặc biệt dày và khoẻ, vang, có khả năng hát xuyên dàn nhạc và dàn hợp xướng, âm sắc gần với nữ trung, thường xuất hiện trong Opera của Wagner, R. Strauss. fullvoice đến C3.
*) Dramatic soprano: Nữ cao kịch tính, giọng vang, khoẻ. fullvoice tốt ở C#3. Thường là vai dành cho những nữ anh hùng hoặc những nhân vật có tính cách mạnh mẽ. Chủ yếu xuất hiện trong Opera của Verdi.
*) Lirico spinto soprano: giọng nữ trữ tình nhưng có thể chuyển thành kịch tính ở những đoạn cao trào. Đây là những vai phổ biến trong Opera của Verdi và các tác giả trường phái Verismo, thường là những người phụ nữ gặp bất hạnh và đau khổ trong cuộc sống, tình yêu.
*) Lirico soprano: Nữ cao trữ tình: khu trung âm đầy đặn giọng mềm mại, bay bổng, thể hiện những người phụ nữ hiền lành, trong sáng, giản dị và hơi có phần yếu đuối (Micaela, Lìu, Mimi…).
*) Coloratura soprano: Nữ cao màu sắc: có âm vực rộng hơn so với nữ cao bình thường (hơn 2 quãng 8) đặc biệt về âm khu cao, âm sắc nghe giống tiếng sáo. Đặc biệt có khả năng luyến láy các note ở âm vực cao rất tốt. Gồm 2 loại:
– Lirico coloratura soprano (sobourette): nữ cao trữ tình màu sắc, giọng hơi mỏng, nhẹ, fullvoice đến D3, thể hiện những vai thiếu nữ trong sáng thơ ngây, hoặc vai những cô hâu gái nhí nhảnh, vui tính. Những ca sĩ giọng này, giọng trữ tình là chính những có khả năng sử dụng kĩ thuật hát các note hoa mĩ của nữ cao màu sắc.
– Dramatic coloratura: giọng kịch tính màu sắc: giọng khoẻ, hơi tối, nhưng lên cao lại sáng, fullvocie đến E3, staccato đến F3 (thậm chí cao hơn).
Nguồn tham khảo:
https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Music_production
– PVCH –
